Սեւան Աւատիքեան, ելեւմտագէտ
Արուեստ եւ հանրութիւն.
Ի՞նչը կը սպաննէ արուեստը
Զանազան խօսակցութիւններու եւ վիճաբանութիւններու ընթացքին, նկատեցի որ արուեստ բառին սահմանումը բաւական դժուար էր: Բայց, եթէ չսահմանենք զայն, արագօրէն պիտի եզրակացնենք, որ ամէն ինչ արուեստ է, կամ՝ կեանքը արուեստ է: Ուրեմն նախ փորձենք սահմանել արուեստը։
Արուեստը կը հաւաքէ մարդուն այն աշխատանքները, որոնց նպատակը հանրութեան յուզումներուն ու զգայարանքներուն դպնալն է: Այս սահմանումին մէջ երեք կարեւոր բառ կայ. նպատակ, հանրութիւն եւ ու (հասկնալ՝ եւ):
Հանրութիւն բառը.
Եթէ մարդուն աշխատանքը հանրութիւն չի գտներ կամ հանրութեան չի հասնիր, ուրեմն արուեստի ծանրութիւն չունենար։
Ու բառը.
Եթէ մարդուն աշխատանքը մի՜այն յուզումներուն կամ մի՜այն զգայարանքներուն դպնայ, ուրեմն արուեստ չէ: Օրինակի համար, ձայն հանելը զգայարանքներուն կը դպնայ, բայց արուեստ չէ. մէկը նախատելը եւ նեղացնելը յուզումներուն կը դպնայ, բայց արուեստ չէ: Հետեւաբար, որպէսզի աշխատանք մը հաշւուի որպէս արուեստ, պէտք է որ ըմբռնուի զգայարանքներուն կողմէ եւ նոյն ատեն դրական յուզում պատճառէ:
Նպատակ բառը.
Յաճախ կ’ըսուի որ արուեստը արտայայտուելու ձեւ մըն է։ Այո, բայց արուեստագէտը կ’արտայայտուի մանաւանդ հանրութեան մը կողմէ հասկցուելու համար։ Կիրքերը արտայայտելու արուեստագէտին նպատակը Միւսին հասնիլն է։ Ինքնակենսագրութիւն գրող մարդն անգամ միւսներուն համար կը գրէ, կը գրէ որպէսզի իր պատմութիւնը օգուտ դառնայ կարդացողներուն:
Ի՞նչը կը սպաննէ արուեստը
Նկատի առնելով արուեստին սահմանումը, միայն ազատութեան լման զրկումը կրնայ սպաննել արուեստը: Լման բառը կարեւոր է, որովհետեւ կը բաւէ, որ նոյնիսկ պզտիկ չափով ազատ ընկերութիւն մը գոյութիւն ունենայ, օրինակի համար՝ ընտանիք, որպէսզի արուեստն ալ գոյութիւն ունենայ: Մարդ արարածը ունի իրեն յատուկ յուզում ու զգայարանքներ, զորս ոչ մէկ բան կրնայ իրմէ խլել։ Այս ազատ ընկերութեան մէջ մարդը կրնայ իր ուզած աշխատանքը կատարել եւ ներկայացնել իր գործերը ընկերութեան միւս անդամներուն, որոնք կրնան յուզուիլ այս աշխատանքներէն, կամ զմայլիլ անոնցմով:
Հարկաւ, եթէ ազատ ընկերութիւնները շատ պզտիկ ըլլան, օրինակ՝ ընտանիք, արուեստի շուկան գոյութիւն չի կրնար ունենալ:
Արուեստը անհրաժեշտութի՞ւն է, թէ՞ կեանքը կրնայ գոյատեւել առանց արուեստի
երկրորդ յարկ՝ ապահովութեան պահանջ,
երրորդ յարկ՝ պատկանելիութեան պահանջ,
չորրորդ յարկ՝ արժեւորման պահանջ,
հինգերորդ յարկ՝ ինքնակատարելագործման պահանջ:
Կեանքը կրնայ գոյատեւել առանց արուեստի, քանի որ չենք կրնար զայն հաշուել իբրեւ կենսական պէտք: Մասլօ անունով հոգեբանը դասակարգեց մարդկային պէտքերը ամենակարեւորէն մինչեւ ամենաերկրորդականը: Արուեստը, թէեւ դժուարութեամբ, բայց կարելի է դասակարգել ի շարս երկրորդական պէտքերուն, իբրեւ ինքնակատարելագործման միջոց:
Սակայն, պէտքի մը նպատակը հաճոյք պատճառել չէ, պէտքերը կը յագեցնենք որպէսզի կեանքը ապրինք առանց զրկանքի: Եթէ իր պէտքերը գոհացնող մարդը ենթայարկ կամ զէրօ յարկը կը բնակի, արուեստը թոյլ կու տայ աւելի բարձր յարկերը անցնելու, անոր տալով ուրիշ տեսակ հաճոյք:
Այսպիսով, արուեստը անհրաժեշտութիւն մը չէ, բայց մեծ առաւելութիւն է, որ ձեւով մը կրնայ պէտքի վերածուիլ։
28 Հոկտեմբեր 2023
One Response
Կատարեալ վերլուծութիւն։ Հաւնեցայ Մասլօի բուրգին հետ կապը։