Նիկողոս Սարաֆեան. մաս Գ.

Բայց այս ամենօրեայ տառապանքը հայութիւնը արթուն կը պահէ եւ կ’արգիլէ անոր հանգստանալ։ Այս հանգստութիւնը վաղուց կ’ուզենք զգալ եւ ինչպէս ամէն ազգ, մեր նպատակն է անիկա։ Դարերէ ի վեր հակասութեան մէջ ենք։ Հանգստութիւն չենք զգար եւ կ’երեւի երբեք պիտի չզգանք։ Նիկողոս Սարաֆեան կ’ըսէ, թէ մեր ազգը այսպիսով չի կրնար ծնիլ եւ պտուղ տալ … լաւ որ։ Չէ՞ որ հանգիստը կրնայ անշարժացնել հայը եւ զսպել անոր ընթացքը դէպի յառաջդիմութիւն։   

Վերադարձանք ճամբորդութենէն. նշանածս հաստատեց զգացումներս։ Ըսաւ ինծի որ հայ մշակոյթը դժուար էր զետեղել թէ´ քարտէսի վրայ եւ թէ´ ժամանակի գիծին վրայ։ Իսկ ե՞ս ինչ կը զգամ։ Ընտանեկան ու պատմական բեռ մը, որ կը շալկեմ հետս, այդքան ծանր, որ չեմ կրնար մոռնալ, այդքան մեծ, որ օտարը անգամ կը տեսնէ։ Ինծի կ’իյնայ այլեւս ծանր բեռով քալել այն համարելով ֆիզիքական վարժանք մը ու չգանգատիլ յոգնութենէն եւ անարդարութենէն։ Ինծի կ’իյնայ բեռը թեթեւցնել, ձուլումի վախէն ազատելու համար եւ քալել դէպի յառաջ թէ´ անձիս առողջութեան եւ թէ´ ազգիս յառաջդիմութեան համար։