Րաֆֆի իր «Կայծեր» վէպին մէջ կը ներկայացնէ Տէր Թոդիկի կերպարը։ Ան քահանայ մըն էր, տգէտ ուսուցիչ, որ՝ իր ժամանակի մտայնութեան համեմատ կը հաւատար խիստ պատժամիջոցներու եւ ծեծի դաստիարակչական մեթոտին։ Րաֆֆի հարկաւ այս կերպարով կը քննադատէր իր դարու համատարած տգիտութիւնը եւ կը բողոքէր ատոր դէմ։ Դպրոցասէրի 7-րդ դասարանի աշակերտները աշխատանք մը տարին այս նիւթով։ Այստեղ՝ անոնց գծանկարները եւ վէպէն արեւմտահայերէնով հատուածներ։
ԾԻԾԵՌՆԱԿ
Փոքր հասակէս մայրս հոգ կ’ընէր, որ գրել կարդալ սորվիմ եւ «մարդ» դառնամ։ Տաս տարեկան էի, երբ զիս թաղի քահանային մօտ տարաւ։ Մայրս զիս վարժապետին յանձնելու ժամանակ ըսաւ. «Տէ՜ր Հայր, ծառայ ըլլամ սուրբ աջիդ, որդիս քեզի ծառայ բերի, միսը քեզի, ոսկորը ինծի. ինչ որ կ’ուզես՝ ըրէ, միայն թէ երեխաս բան մը սորվի ու մարդ դառնայ»։
Տէր Թոդիկ էր վարժապետիս անունը։
Մեր դպրոցը Տէր Թոդիկի աւելորդ սենեակներէն մէկն էր, անասուններու ախոռին կպած։ Այն նեղ եւ խեղդուած խուցին մէջ լեցուած էին մօտ քառասուն աշակերտներ՝ զանազան տարիքի ու հասակի։ Բացի աշակերտներէն՝ այնտեղ կապուած էին տէր հօր նորածին հորթերը։ Ձմեռը շատ հաճելի էր։ Թէեւ վառելիք չունէինք, բայց ախոռը դասարանին միացնող պատուհանները բաց կը ձգէինք եւ անասուններու գոլորշին ներս կը թափուէր եւ մեր դասարանը բաղնիքի պէս կը տաքնար։
Սակայն ամառը անտանելի էր, որովհետեւ մէկ կողմէն կը փչէր անախորժ հոտը, միւս կողմէն՝ զանազան միջատներ կը մտնէին դասարան ու կը խայթէին մեզ։
Մեր դասատունը բոլորովին մերկ էր։ նստարան, աթոռ, սեղան կոչուած բաները այնտեղ չկային։ Աշակերտները այնտեղ ծալապատիկ կը նստէին խոնաւ յատակին վրայ, առանց տախտակամածի, որ ծածկուած էր խսիրներով։ Վարժապետը իր տակը այծի մորթ կը փռէր։ Մի քանի հարուստներու որդիներ նոյնպէս ունէին փոքրիկ օթոցներ, զորս իրենց տուներէն կը բերէին։
