Լեզուն՝ ազատութիւ՞ն, թէ՞ կաշկանդում. մաս Բ.

Լեզուներու մասին վէճերն ու քննարկումները սկսած են դեռ հին դարերէն: Շատ մասնագէտներ կը պնդեն, թէ նոր լեզուներ սորվիլը կ’օգնէ բացայայտելու նոր հորիզոններ. այստեղ, գլխաւոր հարցադրումն այն է, թէ արդեօ՞ք որոշ լեզուներ կը սահմանափակեն մարդը՝ արտայայտուելու որոշ նիւթերու ծիրէն ներս:

Հայոց պատմութեան էջերը հարուստ են, ինչպէս գիր ու գրականութիւնը արժեւորող, այնպէս ալ թարգմանական արուեստը բարձր գնահատող արքաներով: Վառ օրինակ է Թագուհի Թարգմանութեանցը, որ փաստած է, թէ մեր լեզուն ճկուն է եւ բաց՝ լեզուական ու իմաստային նորութիւններու դիմաց:

Այսպիսով, առաջին գործօնը, որ կը սահմանափակէ մարդը մտածելու եւ արտայայտուելու իր ընտրած նիւթին մասին տուեալ լեզուով՝ այդ լեզուի բառապաշարին ու մտածողութեան չտիրապետելն է: Ես՝ ծնած ըլլալով Սուրիա, դպրոցական բոլոր դասանիւթերը սորված եմ արաբերէն լեզուով: Հայաստան տեղափոխուելէս ետք, այդ նույն դասանիւթերը սորվեցայ հայերէն լեզուով եւ այս մէկը ինծի օգնեց, որ այդ ոլորտներու մէջ եւս հայերէն մտածեմ, օրինակ՝ կենսաբանութեան ոլորտին մէջ:

Երկրորդը՝ լեզուակիրներու մշակոյթի մօտեցումն է թարգմանական արուեստին հանդէպ: Այն մշակոյթները, որոնք չեն ուզեր զարգանալ, ընդլայնիլ, բացայայտել նոր հորիզոններ, թարգմանել օտար լեզուներէ եւ այդ լեզուներէն ընդունիլ փախառութիւններ ու բառեր, կը լճանան ու կը դառնան ոչ ժամանակակից:

Երրորդ գործօնը կախուած է այն բանէն, թէ ժողովուրդը որքանով կը կիրառէ ու շրջանառութեան մէջ կը դնէ լեզուաբան թարգմանիչներու առաջարկած նորամուծութիւնները: Այս առումով, անհրաժեշտ է բարձրացնել ընթերցողներու թիւը: Գիրքը լաւագոյն միջոցն է բառապաշարը ընդլայնելու եւ լեզուամտածողութիւնը ամրապնդելու համար:

Ի վերջոյ, կ’ուզեմ շեշտադրել հայերէնի դերն ու կարեւորութիւնը, որ դարերու ընթացքին եղած է յարատեւ աճող ու ապրող լեզու, շատ յաճախ նոյնիսկ բաց ըլլալով այլ մշակույթներու եւ լեզուներու նկատմամբ՝ փոխառած է բառեր, օրինակ՝ պարսկերէնէ ու յունարէնէ, ինչպէս նաեւ այդ լեզուներուն տուած է բառեր: Հայերէնը կրնայ շարունակել իր զարգացումը եթէ շեշտը դնէ թարգմանութեան վրայ: